Hopp til innhald

Jean Harlow

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Jean Harlow

Fødd3. mars 1911
FødestadKansas City i Missouri
Død7. juni 1937 (26 år)
DødsstadLos Angeles
FødenamnHarlean Harlow Carpenter
AliasJean Harlow
Aktive år1928–1937
Verka somskodespelar
MorJean Harlow
EktefellePaul Bern, Harold Rosson
Prisarstjerne på Hollywood Walk of Fame

Jean Harlow (fødd Harlean Harlow Carpenter, 3. mars 1911–7. juni 1937) var ein amerikansk skodespelar.

Harlow fekk gjennombrotet sitt i Howard Hughes-filmen Luftens dæmoner i 1930, og vart kjend som «Platinum Blonde» på grunn av det plantinablonde håret sitt. Ho hadde stor suksess i filmar som Rødt hår, Fristelser, Middag kl. 8, Bombshell og Det gule havet, før ho farga håret brunt og tona ned det sexy imaget sitt i filmar som Hustru kontra sekretær og I fyr og flamme.

Harlow døydde av nyresvikt 26 år gammal.

Barndom

[endre | endre wikiteksten]
Harlow og mora i 1934.

Harlean Carpenter vart fødd 3. mars 1911 i Kansas City i Missouri, som det einaste barnet til tannlegen Mont Clair Carpenter og Jean Poe Carpenter (jentenamn Harlow). Faren hadde arbeidarklassebakgrunn, medan mora var dotter av ein velståande eigedomsmeklar.[1] Mor til Harlow, som etter fødselen føretrekte å kallast «Mor Jean», ynskte å oppkalla dottera etter seg sjølv, men far hennar, Skip Harlow, forbaud det.[2] Ho foreslo då namnet Shirley Jean, men heller ikkje dette namnet vart akseptert. Valet fall då på Harlean, ein samansmelting av Jean Harlow.[2] Mor til Harlow kalla henne likevel berre «Babyen» og det var ikkje før ho byrja på skulen at Harlow fann ut at namnet hennar var Harlean.[3]

Familien Carpenter budde i eit luksuriøst 25-romshus, som var ei gåve frå Skip Harlow, med fleire tenarar, ei barnejente og sjåfør.[4] Harlow mangla aldri nokre materielle gode i oppveksten. Ho hadde likevel få vener, og utvikla eit nært tilhøve til den overbeskyttande mora si.[3] Mor til Harlow var misnøgd med ekteskapet og fekk skilsmisse frå ektemannen 29. september 1922. Ho fekk foreldreansvaret for dottera, og Harlow fekk sjeldan møta faren etter dette.[5] Mora til Harlow ynskte å slå gjennom som skodespelar og flytta saman med dottera til Hollywood i 1923.[5] To år seinare hadde ho enno ikkje fått fare på karrieren, og vart av økonomiske årsaker tvinga til å flytta tilbake til Kansas City.[6]

Skip Harlow sende barnebarnet til ein katolsk internatskole i voner om å skapa litt avstand mellom mor og dotter. Harlow slutta etter eit semester og byrja i staden på ein skule der ho hadde høve til å reisa heim kvar dag.[7] I sommarferien sende Skip Harlow barnebarnet på sommarleiren Cha-Ton-Ka i Michigamme. Harlow fekk skarlagensfeber og måtte haldast skild frå dei andre ungdomane.[7] Då mor hennar fekk vita dette reiste ho straks til leiren, og vart der i tre veker for å pleia dottera, til trass for protestar frå leirleiinga.[8] Då Harlow og mora var på veg heim igjen kom dei i kontakt med den gifte italienskfødde Marino Bello.[9] Mor til Harlow innleidde eit tilhøve til Bello, og sende Harlow på skule i Illinois, i nærleiken av Chicago der Bello budde.[10]

Hausten 1926 møtte Harlow Charles «Chuck» McGrew som ho innleidde eit tilhøve til.[11] Bello skilde frå seg kona si og gifta seg med mor til Harlow 18. januar 1927. Harlow slutta på skulen og flytta inn saman med dei.[12] 21. september 1927 gifta Harlow seg med McGrew. Ho var 16 år gammal og han var 20. To månader seinare fylte han 21 år og fekk tilgang på ein arv på 200 000 dollar etter foreldra sine.[13] I byrjinga av 1928 flytta ekteparet frå Chicago til Beverly Hills.

1928–1930: Tidleg karriere og Luftens dæmoner

[endre | endre wikiteksten]

Våren 1928 køyrde Harlow venninna Rosalie Roy til ein avtale hos Fox Film Corporation. Medan ho venta utanfor, vart ho oppdaga av tilsette i filmselskapet. Dei trudde at ho var der i håp om å bli skodespelar og gav henne søknadspapir. Då Roy fortalde om denne episoden i eit selskap nokre veker seinare vedda vennene til Harlow på at ho ikkje torde å prøva seg som skodespelar. Ho aksepterte veddemålet og leverte papira hos filmselskapet dagen etter.[14] Namnet ho oppgav var Jean Harlow, jentenamnet til mora. Nokre dagar seinare fekk ho det første tilbodet sitt om ei statistrolle, men takka nei sidan ho ikkje hadde lyst å satsa på ein skodespelarkarriere. Det kom òg fleire tilbod som ho òg avviste.[14] Då mora, som nyleg hadde flytta til Los Angeles, fekk vita om dette beordra ho dottera til å akseptera det neste tilbodet.[15]

Filmdebuten til Harlow var som statist i stumfilmen Honor Bound i 1928. Deretter følgde ei rekkje småroller i andre stumfilmar, inkludert Helan og Halvan-filmen Liberty. Hal Roach, som dreiv Hal Roach Studios, la merke til henne og tilbaud henne ein femårskontrakt med ei løn på 100 dollar i veka. Ho signerte kontrakten 26. desember 1928.[16] Då Roach måtte ta ein pause frå filmproduksjon i januar 1929 for å byggja nye studio tilpassa lydfilm, tok mor til Harlows dottera med til Paramount Pictures der ho spelte ei statistrolle i filmen Close Harmony. Månaden etter vende Harlow tilbake til Hal Roach Studios og spelte i Helan og Halvan-filmane Double Whoopee og Bacon Grabbers. Den 2. mars 1929 vart ho løyst frå kontrakten med Roach etter å ha hevda at filmkarrieren øydela ekteskapet hennar. I røyndomen var det Skip Harlow som protesterte mot dei dristige rollene hennar. Harlow og mora overtalte han til slutt til å la ho halda fram skodespelarkarrieren, mot at ho ikkje fekk økonomisk støtte frå han.[17] Harlow separerte seg frå Charles «Chuck» McGrew i juni same året og flytta saman med mora og stefaren sin.[17][a] Mor til Harlow og Bello flytta deretter inn saman med henne, og ho måtte forsørgja begge.[17]

Harlow hadde statistroller i filmar som Byens lys, med Charlie Chaplin i hovudrolla, og Prinsgemalen. Ho hadde òg ei lita rolle i To sjeler – en tanke, med Clara Bow og James Hall i hovudrollene.

I 1929 måtte Howard Hughes filma delar av krigsdramaet Luftens dæmoner på nytt, for å gjera om filmen frå stumfilm til lydfilm. James Hall og Ben Lyon spelte dei to pilotane Roy og Monte Rutledge i Royal Air Force, som begge vert tiltrekte av den forførande blondina Helen. Hughes trong ein ny kvinneleg hovuddrolleinnehavar, sidan aksenten til den norske stumfilmskodspelaren Greta Nissen ikkje gjorde henne truverdig i rolla som britisk aristokrat.[17] Han vurderte ei rekkje blonde, håpefulle skodespelarar, men fann ingen han var nøgd med. Lyon og Hall føreslo til slutt Harlow.[1] Hughes gav ho rolla etter å ha sett prøvespelinga hennar. 24. oktober 1929 skreiv Harlow ein treårskontrakt med Hughes sitt produksjonsselskap Caddo Company.[1] Ho skulle få betalt 1500 dollar for åtte vekers arbeid med Luftens dæmoner, og deretter 250 i veka når ho jobba og 200 når ho var mellom filminnspelingar. Hughes hadde ikkje nokre andre skodespelarar under kontrakt, slik at all tid og middel kunne brukast til å promotera Harlow.[17]

27. mai 1930 deltok Harlow på premieren på Luftens dæmoner på Grauman's Chinese Theatre. Filmen vart det store gjennombrotet hennar som skodespelar, men kritikarane lét seg ikkje imponera over talentet hennar. Variety vitsa om utsjånaden til Harlow: «Ho kjem sannsynlegvis alltid til å måtta spela denne typen roller, men ingen har nokosinne svelta når dei er i besittelse av det ho har.» Hughes sende Harlow for å promotere filmen i fleire amerikanske byar og auka løna hennar til 150 dollar i veka.[18]

1931–1932: Platinum Blonde, Rødt hår og Fristelser

[endre | endre wikiteksten]
Harlow og Clark Gable i filmen The Secret Six (1931).

I slutten av 1930 hadde ikkje Harlow spelt i ein film på eit år. Stefaren Marino Bello vart tilsett som manageren hennar. Den første oppgåva hans var å prøva å få Harlow løyst frå kontrakten med Caddo Company, noko Hughes nekta.[17] Metro-Goldwyn-Mayer-produsenten Paul Bern, som var ein ven av Harlow, overtalte Hughes til å låna henne ut til gangsterfilmen The Secret Six, med Wallace Beery i hovudrolla. Der spelte ho mot Clark Gable, ein annan nykomar. Han uttalte seinare: «Ingen av oss visste noko særleg om filmindustrien. På slutten av kvar scene spurde ho meg, ‘Korleis går det med meg?’ Og eg spurde ho om det same.» Harlow vart deretter utlånt til Universal Pictures for å spela i dramafilmen Iron Man, med Lew Ayres. Ho spelte Rose Mason, kona til boksaren Kid Mason (Ayres), som berre er interessert i pengane hans. Innsatsen hennar vart for det meste dårleg motteken av kritikarane.[18] Andre Sennwald i The New York Times skrev: «Det er uheldig at Jean Harlow, viss eigenskapar som skodespelar er avgrensa til den blonde venleiken hennar, må bera ein god del av filmen.»[19]

Den neste filmen hennar var gangsterfilmen Samfunnets fiende, med James Cagney i hovudrolla. Harlow spelte Gwen Allen, kjærasten til gangsteren Tom Powers (Cagney). Warner Bros. betalte Hughes 1000 dollar i veka for å bruka ho, men han betalte ho 200 og tok resten sjølv.[17] Både filmen og Cagneys rolletolking vart rost av kritikarane, men Harlow sin innsats vart negativt motteken.[17] Deretter spelte Harlow i komedien Goldie, med Spencer Tracy og Warren Hymer. Ho spelte den svikefulle stuparen Goldie, som innleier eit tilhøve til sjømannen Spike (Hymer), men prøver å forføra kameraten hans, Bill (Tracy). Bland Johaneson i New York Daily Mirror skreiv følgjande om rolletolkinga hennar: «Frøken Harlow [er], som vanleg, platinablondina frøken Harlow.»

Etter å ha spelt i fire filmar på fem månader sende Hughes henne til Oriental Theatre i Chicago for å gjera personlege opptredenar. Han fekk 3500 dollar for ei vekes opptredenar, men betalte Harlow 200.[20] Ho hadde ingen sketsj å framføra, så det einaste ho gjorde var å gå ut på scena og plukka opp eit lommetørkle som hadde falle ned. Dette gjorde at brysta hennar nesten fall ut av kjolen. Ein kveld tok Al Capone med seg gangstervenen Abner Zwillman for å sjå Harlow. Etter førestillinga inviterte Bello dei bak scena for å møta ho. Harlow og Zwillman fann tonen, og han tok kontakt med Columbia Pictures-sjefen Harry Cohn og overtydde han om å bruka henne i to filmar.[21]

Promobilde frå ca. 1931.

Harlows første film for Columbia var Gallagher, regissert av Frank Capra. Ho var svært nervøs for å jobba med han. Capra fekk på si side merka at ho var uerfaren, men sette pris på innsatsviljen: «Ho ynskte å læra heile tida. Eg hugsar at eg bad ho om å reisa heim etter at ho hadde fullført scenene sina, [men] ho vart alltid igjen på settet [og] såg på dei andre, freista å læra seg korleis ein skulle verta ein skodespelar.» For å promotera Harlow gav Hughes PR-sjefen i Caddo Company, Lincoln Quarberg, i oppgåve å finna eit passande kallenamn på henne.[22] Han enda opp med «Platinum Blonde». Hughes overtydde deretter Cohn til å endra tittelen på Harlow sin film frå Gallagher til Platinum Blonde.[23] Caddo Company organiserte òg over tre hundre «Platinum Blonde»-klubbar over heile USA, og tilbaud 10 000 dollar til den som kunne matcha den blonde hårfargen til Harlow. Det vart ikkje kåra nokon vinnar, men salet på bleikemiddel auka med 35 prosent.[23] Harlow sin neste film for Columbia var Three Wise Girls, der ho for første gong i karrieren spelte ein sympatisk rollefigur. Kritikarane lét seg likevel enno ikkje imponera over ho.[24]

Paul Bern hjelpte Harlow med å få ei rolle i The Beast of the City, den sjuande filmen hennar på eit år. Så snart ho hadde fullført innspelinga arrangerte Bello ein tivekersturné med personlege opptredenar på kinoar på østkysten. Han hadde likevel ikkje sikra ein som kunne skriva manus til førestillingane, og turneen byrja dårleg.[25] Like før jul i 1931 kollapsa Harlow og fekk ordre frå legen om å kvila. Mora overtydde ho til å halda fram turneen, sjølv om ho måtte berast på scena av Bello på den neste førestillinga i Philadelphia.[25] Ho mangla enno ein sketsj å framføra, var synleg sjuk og skalv og mumla på scena. Den erfarne konferansieren Nils Granlund vart difor kontakta i eit forsøk på å redda turneen. Han kontakta dei erfarne vitsemakarane Al Boasberg og Edgar Allen Woolf som skreiv manus til førestillinga hennes.[26] Ho vart frå første gongen Harlow framførte henne ein stor suksess, og i februar 1932 vart turneen utvida med seks veker.[27] Same månaden vart òg The Beast of the City utgjeven, og for første gong var kritikarane positive til innsatsen hennar. New York Daily News proklamerte at «platinababyen spelar verkeleg i denne», medan Time kalla henne «ein skinnande og meir raffinert utgåve av Clara Bow».[27]

Dei fleste kinoane som Harlow opptredde på tilhøyrde Loew's, Inc., moderselskapet til MGM. Leiaren for Loew's, Nicholas Schenck, foreslo difor at filmselskapet skulle tilby henne kontrakt.[28] MGM-sjefen Louis B. Mayer såg på rollene ho spelte som vulgære og var difor ikkje interessert.[28] Paul Bern tok då kontakt med produksjonssjefen i MGM, Irving Thalberg, og overtydde han om å støtta Harlow. Sidan Schenck allereie var samd, hjelpte ikkje protestane til Mayer. På 21-årsdagen sin, 3. mars 1932, vart Harlow kontakta av Bern som fortalde ho at Hughes hadde selt kontrakten hennar til MGM for 30 000 dollar.[29]

Metro-Goldwyn-Mayer tilbodne Harlow ein sjuårskontrakt med ei byrjarløn på 1250 dollar i veka.[1] Den første filmen hennar under den nye kontrakten var den romantiske komedien Rødt hår. Harlow spelte Lillian «Lil» Andrews, ei manipulerande raudhåra kvinne som forfører rike menn for å klatra på den sosiale rangstigen. Filmen var kontroversiell då han kom ut, men vart likevel ein stor suksess og tente inn nesten det dobbelte av produksjonskostnadene. Den 2. juli 1932 gifta Harlow seg med Paul Bern. Han sørgde for at ho fekk spela i den romantiske dramafilmen Fristelser, med Clark Gable og Mary Astor.[17] Harlow spelte den prostituerte kvinna Vantine, som forelskar seg i plantasjeleiaren Dennis Carson (Gable). Han forelskar seg likevel i Barbara Willis (Astor), kona til ein av arbeidarane sine. Under innspelinga av filmen utførte Bern sjølvmord, og sidan motivet hans var uklart stod Harlow overfor ein mogleg skandale. Kort tid etter vart det kjent at Bern i ei årrekkje hadde hatt eit tilhøve til Dorothy Millette. Dei gifta seg aldri, men ho omtalte seg ofte som «fru Paul Bern». Han omtalte henne òg fleire gonger som «min kone» og forsørgde henne resten av livet sitt.[17] Etter ein stor leiteaksjon vart Millette funnen drukna, ni dagar etter sjølvmordet til Bern. Harlow betalte for gravferda hennar.[17] Ho fullførte òg innspelinga av Fristelser. Filmen spelte inn det tredobbelte av produksjonskostnadene.[17] Prestasjonane til Harlow vart godt mottekne av kritikarane. Sjølvmordet til Bern hadde ført til auka sympati for ho og ho var meir populær enn nokosinne.[1]

1933–1935: Middag kl. 8, Bombshell og Det gule hav

[endre | endre wikiteksten]
Promobilde av Harlow og Clark Gable for filmen Ei dame med røynsle (1933).

I 1933 spelte Harlow på nytt mot Clark Gable, i den romantiske dramafilmen Ei dame med røynsle. Ho spelte den hardkokte kvinna Ruby Adam sin, som forelskar seg i småsvindleren Eddie Hall (Gable). Filmen vart negativt motteke av kritikarane, men Gable og Harlow fekk roast for deres innsats.[1] Deretter spelte ho i den stjernespekkede dramakomedien Middag kl. 8, med blant andre Marie Dressler, John Barrymore, Wallace Beery og Lionel Barrymore. Ho spelte den sosiale streberen Kitty Packard, som saman med ektemannen Dan (Beery), vert invitert i eit middagsselskap. Harlow kom godt overeins med regissøren George Cukor, som seinare uttalte at ho «spelte komedie like naturleg som ein høne legg eit egg». Kritikarane roste Middag kl. 8 og fleire trekte fram Harlows rolletolking som ein av dei beste i filmen.[17]

I den romantiske dramakomedien Bombshell spelte Harlow Lola Burns, ein berømt skodespelar som vert utnytta av alle rundt seg, inkludert sin eigen familie. Sjølv om manuset var basert på livet til stumfilmskuespilleren Clara Bow, var det fleire likskapar med Harlows eige liv.[1] Under innspelinga av filmen utvikla ho ein nær venskap med filmfotografen Harold Rosson, som ho hadde arbeidd med fleire gonger tidlegare. Dei gifta seg 18. september 1933. Eit par veker før premieren av Bombshell i Los Angeles vart Harlows hand- og fotavtrykk plassert i sementen utanfor Grauman's Chinese Theatre. Filmen spelte inn meir enn det dobbelte av produksjonskostnadene.[30] Kritikarane var positive til Harlows prestasjonar. Richard Watts jr. i New York Herald Tribune meinte at det som fekk ho til å skilja seg ut var evna til å kombinera sofistikert sexkomedie med ein oppriktig uskyld.[18]

Harlow var på dette tidspunktet på tredjeplass over dei mest innbringande kvinnelege skodespelarane i USA.[17] Stefaren hennes, Marino Bello, gjorde difor eit forsøk på å få heva løna hennes frå 1500 dollar i veka, til 5000.[31] MGM nekta og Bello truga då med at ho ikkje kom til å møta opp på innspelinga av den planlagde Den blonde vulkanen. Filmselskapet svara med å påpeka at ho var under kontrakt med dem. Harlow valde å lyda Bello og lét vere å møta opp på jobb.[31] Den 13. novemberen 1933 vart ho suspendert.[31] Media hadde liten sympati med kravet hennes om lønnsforhøyelse midt under den store depresjonen.[31] Harlow nytta tida sin på å skriva romanen Today is Tonight.[32] Bello tok opp eit lån på 22 500 dollar, men då pengane ikkje rekte til slapp han nyhendet om Harlows bok. Ho fekk publiseringstilbud frå heile verda, og Bello betalte pressesekretæren Tony Beacon for å skriva Today is Tonight.[33] Bello freista òg å selja filmrettane til boka og sende den til alle filmselskapa utanom MGM.[34] Dette førte til at MGM skreiv ein klausul i Harlows kontrakt som forbaud ho å utføra nokre tenester for nokon andre enn dei utan skriftleg løyve.[34] Då dei nekta å godkjenna utgjevinga av Today is Tonight, måtte Bello skrinleggja plana sina.[34]

Harlow på forsida av Time 19. august 1935.

Harlow kom til slutt til semje med MGM og signerte i januar 1934 ein ny sjuårskontrakt med ei byrjarløn på 3000 dollar i veka.[35] Ho starta innspelinga av Den blonde vulkanen og separerte seg frå Rosson. Kort tid seinare innleidde ho eit tilhøve til MGM-skodespelaren William Powell. For å promotere detta fekk dei hovudrollene i det romantiske musikaldramaet Dagens skandale, saman med Franchot Tona. Harlow spelte ei musikalstjerne som opplever at hennes mann begår sjølvmord, noko som fører til problem for den vidare karrieren hennes. Sidan Harlow korkje kunne synga eller dansa vart songstemmen hennes dubba av Virginia Verrill, medan Betty Halsey gjorde dansestega.[36] Under innspelinga oppstod den ei krise då Harlow byrja å mista håret etter fleire års bleiking, og ho måtte bruka parykk for å fullføra filmen.[37] Dagens skandale vart ingen suksess, korkje blant kritikarane eller publikum og tente ikkje inn produksjonskostnadene.[38]

Harlows neste film var det romantiske eventyrdramaet Det gule hav, der ho spelte mot Clark Gable, Wallace Beery og Rosalind Russell. Filmen handlar om den barske kapteinen Alan Gaskell (Gable) som må velja mellom elskerinnen Dolly «China Doll» Portland (Harlow) og den engelske aristokraten Sybil Barclay (Russell). Harlow, Gable og Russell spelte nokre scener frå filmen i radioprogrammet Hollywood Hotel i samband med premieren til filmen. Det gule hav vart Harlows hittil største suksess og tente 2,9 millionar dollar.[17] Kritikarane roste òg innsatsen hennes.[18] Den 19. augusten 1935 hadde Time Harlow på forsida. I artikkelen inni magasinet fekk publikum vita at Harlows mor alltid hadde ynskt å verta ein skodespelar, medan det vart nemnt at Bello «eig nokon gruver».[17] Powell leigde ein privatdetektiv for å undersøkja meir om Bello. Han fann at ut Bello tok 25 prosent av Harlows inntekt for å investera i det han hevda var sølvgruver i Mexico. I røyndomen eksisterte ikkje desse gruvene og Bello heldt på pengane sjølv.[1] Bello vart kasta ut av Harlows mor. Han kravde då 250 000 dollar for hans del av huset som Harlow hadde bygd til dem, men tok til takka med 22 000, noko som var heile Harlows formue.[17]

1936–1937: Hustru kontra sekretær, I fyr og flamme og Saratoga

[endre | endre wikiteksten]

Harlow hadde lenga ynskt å tona ned sexy imaget sitt og spela andre type roller. Ho var lei av fokuset på det platinablonde håret sitt og fekk laga ein parykk med brunt hår, som ho brukte medan naturlege håret hennar voks ut igjen.[1] Harlows første film med den nye stilen var dramafilmen Riffraff, der ho spelte mot Spencer Tracy. I filmen endar rollefiguren hennes opp i fengsel medan ho er gravid, etter å ha vorte forlate av ektemannen sin, fiskaren Rudolph «Dutch» Mullar (Tracy). Det var knytt spenning til korleis den nye hårfargen kom til å mottakast, men både kritikarane og publikum var positive.[17] Harlows stilendring heldt fram i den romantiske komedien Hustru kontra sekretær, der ho spelte mot Clark Gable og Myrna Loy. Ho spelte Helen «Whitey» Wilson, ein sekretær som feilaktig skuldgjevast for å ha eit tilhøve til sjefen sin, Van «V.S.» Stanhope (Gable). Filmen vart ein kommersiell suksess og Harlow fekk roast for rolletolkinga sin. The Hollywood Reporter meinte at filmen markerte eit vendepunkt i karrieren hennes, medan Variety meinte at ho beviste at ho kunne spela noko anna enn vampane som ho hadde vorte kjent for.[17]

Harlows neste film, dramafilmen Suzy, var hennes fjerde og siste med Franchot Tone og hennes einaste med Cary Grant. Ho spelte korpiken Suzanne «Suzy» Trent, som giftar seg med kaptein Andre Charville (Grant), etter at ho feilaktig trur at hennes første ektemann, Terry Moore (Tone), er myrda. Filmen vart generelt negativt motteke av kritikarane. Fleire synst at ho burde halda seg til komedie og Richard Watts jr. i New York Herald Tribune skrev: «Eg skal halda fram å skrika ut i villmarka at det er ei stor skam å kasta bort frøken Harlow i ein slik rolle [...].» Suzy tente likevel inn det tredobbelte av produksjonskostnadene, noko som førte til at Harlow fekk ein bonus på 5000 dollar av MGM-sjefen Louis B. Mayer. Under innspelinga av den romantiske screwballkomedien I fyr og flamme, der ho spelte mot William Powell, Myrna Loy og Spencer Tracy, endra ho offisielt namn til Jean Harlow.[1] I filmen spelte ho Gladys, som er forlova med avisredaktøren Haggerty (Tracy), men giftar seg med Bill Chandler (Powell) som ein del av ein plan for å lura rikmannsdottera Connie Allenbury (Loy) i ei felle. Ved slutten til filmen er det Connie som endar opp saman med Bill. I fyr og flamme vart ein stor suksess og vart nominert til Oscar for beste film. Kritikarane var begeistra over at Harlow igjen spelte i komedie.[18]

Harlow med regissør Jack Conway og motspiller Clark Gable under innspelinga av Saratoga i 1937, kort tid før ho daude.

I desember 1936 spelte Harlow Catherine Hubscher i eit hørespill av den historiske komedien Madame Sans-Gene på Lux Radio Theatre. Robert Taylor og Claude Rains spelte høvesvis François Joseph Lefebvre og Napoléon.[1] Harlow og Taylor spelte òg saman i den romantiske komedien Hennes personlege eigedom. Ho spelte enka Crystal Wetherby, som har pengeproblem. Raymond Dabney (Taylor) får ansvar med å passa på verdigjenstandane hennes for kreditorane. Etter å ha fullført innspelinga, reiste Harlow og Taylor innom Washington, DC for å delta i bursdagsfeiringa til president Franklin D. Roosevelt. Harlow fekk influensa, og då nokon av scenene til Hennes personlege eigedom skulle filmast på nytt var ho tydeleg oppblåst.[92] Filmen fekk flø mottakelse av kritikarane.[17] Harlow hadde òg tannpine og måtte trekkja visdomstennene. Hennes faste tannlege, dr. Leroy Buckmiller, rådde til at ho burde trekkja éin om gongen. Då tok Harlows mor i staden dottera med til den plastiske kirurgen dr. Emil Tholen og oftalmologen dr. Julian Dow, som utførte operasjonen, til trass for at ingen av dem tidlegare hadde praktisert som tannlegar. Det oppstod komplikasjonar og Harlow måtte halda til 18 dagar på sjukehuset.[17] Harlow uttalte til Louella Parsons om helseproblema: «Det verkar som alt gjer meg trøytt. Eg antek at eg berre er nedkøyrd.»

Under innspelinga av den romantiske komedien Saratoga, Harlows sjette film med Clark Gable, var ho tydeleg sjuk. Huda hennes var krittaktig, ho var oppblåst, sveitta mykje og hadde hodepine.[96] Etter kvart hadde ho ikkje krefter til å reisa heim om kvelden og overnatta difor i garderoben sin.[17] I mai 1937 vart Harlow den første kvinnelege filmskodespelaren som var på forsida av Life. Magasinet brukte likevel eit to år gammalt bilete av ho.[17] Siste helgen i mai kollapsa ho på settet og måtte reisa heim for å kvila. Den 1. junien kontakta Harlow regissør Jack Conway og informerte han om at ho ikkje kunne koma på jobb.[39] Ho vart pleidd i sit heim av mora og to sjukepleiarar.[39] I mellomtida la Metro-Goldwyn-Mayer planar for framtida hennes. Ho skulle lånast ut til 20th Century Fox for å spela i In Old Chicago.[40] Deretter skulle ho spela i The Best Dressed Woman in Paris, To verder, Spring Tide med Robert Taylor, Tell It to the Marine sin med Spencer Tracy og The World's Our Oyster med kjærasten William Powell.[39] Sidan Norma Shearer, Greta Garbo og Joan Crawford vart mindre populære, var Harlow MGMs største kvinnelege stjerne.[39]

Død

[endre | endre wikiteksten]
Harlow si krypt i Forest Lawn Memorial Park.

3. juni vart pressa informert om at Harlow hadde fått diagnosen kolecystitt, ein betennelse i galleblæra.[41] Mor hennar hevda at ho hadde vorte mykje betre og legen hennar, dr.[41] Ernest Fishbaugh, meinte ho var nesten heilt frisk.[42] MGM uttalte at dei venta henne attende på jobb i løpet av dei neste dagane.[42] Mor til Harlow nekta både vener og kollegaer å vitja dottera, men etter at ei venninne til slutt fekk sjå henne vart det klart at Harlow var langt sjukare enn ein først hadde trudd. Då Jack Conway vart informert om dette tok han kontakt med mor til Harlow og trygla henne om å senda dottera på sjukehus.[42] Ho forklarte at ho ikkje ynskte dette på grunn av at dei praktiserte kristen vitskap.[42] Dette vart starten på ein myte om at mor til Harlow nekta dottera medisinsk behandling på grunn av trua si.[42]

Då Clark Gable vart informert om Harlows tilstand reiste han for å vitja henne. Kroppen hennar var oppblåst til det dobbelte og han lukta urin av pusten hennar.[43] Då Harlow stadig vart dårlegare vart dr. Leland Chapman tilkalla. Etter å ha studert prøveresultata hennar fann han ut at ho lei av nyresvikt, og hadde fått feil diagnose.[44] Han meinte at skarlagensfeberen ho hadde som tenåring hadde ført til glomerulonefritt som sakte hadde svekka nyrene hennar.[45] Den 6. juni vart Harlow frakta til Good Samaritan Hospital. Neste morgon vart Los Angeles Fire Department tilkalla for å koma med pusteutstyr, men klokka 11.37 vart ho erklært død på sjukehuset.[30]

Klokka 9 om morgonen 9. juni heldt alle filmselskapa i Hollywood ei stille på eitt minutt då gravferda til Harlow byrja. Kyrkja hadde plass til 250 personar, men fleire tusen skodelystne venta utanfor. Blant gjestene var William Powell, Clark Gable, Carole Lombard, Spencer Tracy, Myrna Loy, Norma Shearer, Wallace Beery, Lionel Barrymore, Warner Baxter, Ronald Colman, Robert Montgomery, Harold Rosson, Brørne Marx og MGM-sjef Louis B. Mayer.[109] Powell betalte 25 000 dollar for ein privat krypt på Forest Lawn Memorial Park i Glendale i California.[17] Krypten hennes har inskripsjonen «Our Baby». Mora til Harlow var einearvingen hennar, og etter at ho sjølv døydde i 1958 vart ho gravlagd i ei umerka grav i ei av dei to andre gravene i krypten til dottera.[17] Den tredje grava i krypten står tom.

I Hollywood oppstod det ei rekkje myter om døden til Harlow. Det vart hevda at ho døydde av kreft, alkoholisme, slanking, ei hjarteliding, menstruasjonsproblem, abort, syfilis, polio, bleikemiddel som lak inn i hjernen, solbrentheit eller diverse kjønnssjukdomar.[17] Det var òg stor semje om at mor til Harlow var ansvarleg for døden til dottera, sidan dei fleste trudde at ho hadde nekta henne behandling heilt til det var for seint.

MGM vurderte å spela inn Saratoga på nytt med Virginia Grey i hovudrolla, men etter press frå publikum bestemte filmselskapet seg likevel for å gje ut filmen med Harlow i hovudrolla.[1] Innspelinga starta i midten av juni. Dei attverande scenene vart filma med Mary Dees, som berre vart filma bakfrå eller med andletet delvis skjult, medan Paula Winslowe bidrog med stemmen.[40] Dei fleste kritikarane hylla Harlow si rolletolking i Saratoga som hennar aller beste.[46] Filmen tente 3,3 millionar dollar og vart årets mest innbringande for MGM.[17]

Arv og innverknad

[endre | endre wikiteksten]

Harlows filmar tente inn over 100 millionar dollar totalt.[47] Etter at ho døydde vart det ny interesse for filmane. Hennes personlege eigedom vart sett opp på nytt på kino og spelte inn 1,8 millionar dollar, Howard Hughes sette opp Luftens dæmoner på nytt, Universal Pictures sette opp Iron Man og Columbia Pictures sette opp Platinum Blonde. Warner Bros. ønskte å setja opp Samfunnets fiende, men fekk den ikkje godkjent av sensurstyresmaktene.[17]

I 1999 vart Harlow kåra til tidenes 22. viktigaste kvinnelege filmlegende av Det amerikanske filminstituttet. Dei hadde vald skodespelarar med ein betydeleg tilstadevere i amerikanske spelefilmar.[48] Harlow er eit av dei 16 Hollywood-ikona som vert nemnd i Madonna-songen «Vogue» frå 1990.[49]

Carroll Bakar som Harlow i den biografiske filmen Jean Harlow – den platinablonde (1965).

Harlow vart ein trendsetjar i 1930-åra, og var kjend for dei påteikna augebryna og dei tettsitjande, utringa kjolane sine.[30]

Det fremste varemerket hennes var det platinablonde håret. Ho vert omtalt som den første blonde sexbomba i Hollywood.[50] Det var fleire andre blonde filmstjerner før Harlow, men desse hadde ein gyllen blondfarge. Etter gjennombrotet hennar bleika fleire andre håret platinablondt, inkludert Bette Davis, Mae West, Carole Lombard, Joan Blondell og Betty Grable. Hårfargen hennar er nemns i Kim Carnes sin song «Bette Davis Eyes» frå 1981.[1] Gwen Stefani kledde seg i liknande stil som Harlow i musikkvideoen til No Doubt-songen «It's My Life» frå 2003.[51] I 2012 vart Harlow kåra til eitt av tidenes 100 største moteikon av Time.[52]

Harlow bidrog òg til at kroppsidealet for kvinner vart endra. Idealet i 1920-åra var å vera flatbrysta, men formene til Harlow bidrog til eit nytt ideal, som heldt fram dei neste tiåra.[47] I Tennessee Williams sitt teaterstykke Camino Real (1953) drøymer rollefiguren Kilroy om å så Harlows oske som frø, der kvart frø vert til ein ny Harlow. I 1999 vart Harlow kåra til århundret sitt 10. mest sexy kvinnelege stjerne av Playboy.[47]

Harlow skreiv i 1930-åra romanen Today is Tonight, som først vart gitt ut i 1965. Handlinga i boka speler ut seg på 1920-åra, blant Hollywoods velståande jetsettarar.

Etter at Harlow døydde byrja filmselskapa å leita etter ein som kunne erstatta henne. MGM skreiv kontrakt med Lana Turner nokre månader seinare. I byrjinga 1950-åra vart Marilyn Monroe framstilt som «den nye Jean Harlow» i media. I 1958 poserte ho som Harlow i ein fotoseanse med Richard Avedon. Både Monroe, Jayne Mansfield og Natalie Wood vart vurdert i rollen som Harlow i ein biografisk film.[30] Samanlikninga mellom Monroe og Harlow førte til auka interesse for Harlow.

Etter at Monroe døydde i 1962 vart det gjort alvor av planane om ein biografisk film om Harlow.[53] Først vart likevel Irving Shulmans kontroversielle, bestseljande biografi Jean Harlow: An Intimate Biography (1964) utgjeven. Boka skildrar Harlow svært negativt og vart møtt med kritikk frå personar som kjende henne. Shulman antydde blant anna at Harlow fekk nyresvikt som følgje av mishandling frå Paul Bern, til trass for at dette er medisinsk umogleg.[53]

I 1965 vart det utgjeve to biografiske filmar om Harlow. Carroll Baker spelte henne i Jean Harlow – den platinablonde, medan Carol Lynley spelte henne i Harlow. Begge filmane vart dårleg mottekne. Harlow vart spelt av Roberta Collins i musikalkomedien Train Ride to Hollywood (1975).[17]

Harlow opptrer òg i fleire biografiske filmar om Howard Hughes. Susan Buckner spelte henne i TV-filmen The Amazing Howard Hughes (1977). Harlow vart spelt av Lindsay Bloom i dramafilmen Hughes and Harlow: Angels in Hell, som handlar om eit påstått tilhøve mellom Harlow og Hughes.[54] Gwen Stefani spelte Harlow i dramafilmen The Aviator (2004).[51]

Den 29. september 1933 plasserte Harlow hand- og fotavtrykka sine i sementen utanfor Grauman's Chinese Theatre.[1] Ho fekk ei stjerne på Hollywood Walk of Fame 6910 Hollywood Blvd. 8. februar 1960.[55]

Merknadar

[endre | endre wikiteksten]
  1. ↑ Grunna fleire søksmål og motsøksmål blei ikkje skilsmissa fullført før i januar 1931.[1]

Kjelder

[endre | endre wikiteksten]
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 Golden 1991.
  2. ↑ 2,0 2,1 Stenn, s. 10
  3. ↑ 3,0 3,1 Stenn, s. 13
  4. ↑ Stenn, s. 11
  5. ↑ 5,0 5,1 Stenn, s. 14
  6. ↑ Stenn, s. 17
  7. ↑ 7,0 7,1 Stenn, s. 18
  8. ↑ Stenn, s. 19
  9. ↑ Stenn, s. 20
  10. ↑ Stenn, s. 21
  11. ↑ Stenn, s. 23
  12. ↑ Stenn, s. 25
  13. ↑ Stenn, s. 26
  14. ↑ 14,0 14,1 Stenn, s. 28
  15. ↑ Stenn, s. 29
  16. ↑ Stenn, s. 30
  17. ↑ 17,00 17,01 17,02 17,03 17,04 17,05 17,06 17,07 17,08 17,09 17,10 17,11 17,12 17,13 17,14 17,15 17,16 17,17 17,18 17,19 17,20 17,21 17,22 17,23 17,24 17,25 17,26 17,27 17,28 Stenn 1993.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 Conway & Ricci 1965.
  19. ↑ Sennwald, Andre (18. april 1931). «A Hapless Pugilist.» (på engelsk). 
  20. ↑ Stenn, s. 59
  21. ↑ Stenn, s. 61
  22. ↑ Stenn, s. 65
  23. ↑ 23,0 23,1 Stenn, s. 66
  24. ↑ Stenn, s. 67
  25. ↑ 25,0 25,1 Stenn, s. 69
  26. ↑ Stenn, s. 70
  27. ↑ 27,0 27,1 Stenn, s. 71
  28. ↑ 28,0 28,1 Stenn, s. 72
  29. ↑ Stenn, s. 74
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 Parsons 1964.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 Stenn, s. 169
  32. ↑ Stenn, s. 171
  33. ↑ Stenn, s. 172
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 Stenn, s. 173
  35. ↑ Golden, s. 145
  36. ↑ Stenn, s. 180
  37. ↑ Stenn, s. 182
  38. ↑ Stenn, s. 183
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 Stenn, s. 226
  40. ↑ 40,0 40,1 Brown 1977.
  41. ↑ 41,0 41,1 Stenn, s. 227
  42. ↑ 42,0 42,1 42,2 42,3 42,4 Stenn, s. 228
  43. ↑ Stenn, s. 230
  44. ↑ Stenn, s. 231
  45. ↑ Stenn, s. 232
  46. ↑ Stenn, s. 241
  47. ↑ 47,0 47,1 47,2 Pascal 1964.
  48. ↑ «AFI's 100 Years...100 Stars» (på engelsk). Det amerikanske filminstituttet. Arkivert frå originalen 25. oktober 2014. 
  49. ↑ Iaboni, Rande (13. august 2014). «With passing of Bacall, all Madonna's 'Vogue' icons have died». CNN.com. Arkivert frå originalen 29. desember 2014. 
  50. ↑ Jordan 2009.
  51. ↑ 51,0 51,1 Vineyard, Jennifer (27. oktober 2003). «Gwen Stefani Bumps Off Bandmates In 'It's My Life'» (på engelsk). MTV. Arkivert frå originalen 28. juni 2017. 
  52. ↑ Schrobsdorff, Susanna (2. april 2012). «All-TIME 100 Fashion Icons: Jean Harlow» (på engelsk). 
  53. ↑ 53,0 53,1 Nystedt 1964.
  54. ↑ David 1978.
  55. ↑ «Jean Harlow» (på engelsk). Hollywood Chamber of Commerce. Arkivert frå originalen 2. februar 2016. 

Litteratur

[endre | endre wikiteksten]
  • Brown, Curtis F. (1977). Jean Harlow (på engelsk). Pyramid Publications. ISBN 978-0515042474. 
  • Browning, John Edgar; Picart, Caroline Joan (Kay) (2010). Dracula in Visual Media: Film, Television, Comic Book and Electronic Game Appearances, 1921-2010 (på engelsk). McFarland. ISBN 978-0786462018. 
  • Burt, Daniel S. (2001). The Biography Book: A Reader's Guide to Nonfiction, Fictional, and Film Biographies of More Than 500 of the Most Fascinating Individuals of All Time (på engelsk). Greenwood Publishing Group. ISBN 978-1573562560. 
  • Cohen, Jeff, red. (1999). Playboy's Sex Stars of the Century (på engelsk). Playboy Press. ISSN 1082-4650. 
  • Conway, Michael; Ricci, Mark (1965). The Films of Jean Harlow (på engelsk). Cadillac Publishing Co. 
  • David, Nina (1978). TV season, 76-77 (på engelsk). Greenwood Pub Group. ISBN 978-0912700229. 
  • Golden, Eve (1991). Platinum Girl: The Life and Legends of Jean Harlow (på engelsk). Abbeville Press. ISBN 978-1558592148. 
  • Jordan, Jessica Hope (2009). The Sex Goddess in American Film, 1930-1965: Jean Harlow, Mae West, Lana Turner, and Jayne Mansfield (på engelsk). Cambria Press. ISBN 978-1604976632. 
  • Nystedt, Bob (1964). The True Story of Jean Harlow, Hollywood's All-Time Sex Goddess! (på engelsk). Publisher' Development. 
  • Parsons, Louella (1964) [1937]. Linet, Beverly, red. Jean Harlow's Life Story (på engelsk) (2 utg.). Dell Publishing. 
  • Pascal, John (1964). The Jean Harlow Story (på engelsk). Popular Library. 
  • Sherrow, Victoria (2006). Encyclopedia of Hair: A Cultural History (på engelsk). Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0313331459. 
  • Spoto, Donald (1993). Marilyn Monroe: The Biography (på engelsk). HarperCollins. ISBN 978-0060179878. 
  • Stenn, David (1993). Bombshell: The Life and Death of Jean Harlow (på engelsk). Doubleday. ISBN 978-0385421577. 
  • Williams, Tennessee (2008). Camino Real (på engelsk). New Directions Publishing. ISBN 978-0811218061. 

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]
Commons har multimedium som gjeld: Jean Harlow
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Jean_Harlow&oldid=3453408»